Podróż Karlskrona. Weekendowy rejs po spokój

Do centrum miasta dotarliśmy w niecałe 30 minut. Pierwsze kroki skierowaliśmy na główną ulicę Karlskrony, która w niedzielny, chłodny poranek była zupełnie opustoszała. W najwyżej położonym punkcie centralnym miasta znajduje Stortorget – Rynek Główny, uchodzący za największy w Skandynawii. Na placu znajduje się Ratusz oraz dwa kościoły: Fryderyka (Fredrikskyrkan) z 1744 roku i starszy od niego – z 1709 roku – zbudowany dla ówczesnej ludności niemieckiej kościół Św. Trójcy (Tyskakyrkan). Na środku Rynku znajduje się pomnik króla Karola XI, który wydał rozkaz budowy portu i miasta.
Na lewo za Kościołem Fryderyka minęliśmy najsłynniejszą lodziarnię w Karlskronie - Glassiären. Niestety lokal jest czynny tylko w miesiącach letnich. Kolejki podobno ciągną się bez końca, ale warto czekać na ogrome lody o wielu oryginalnych smakach.

Z rynku kierujemy się nad nabrzeże, przy którym jest równie pusto, a na wodzie stoi zacumowanych zaledwie kilka łódek. Woda stanowi nieodłączny element tutejszego krajobrazu. Położenie na wyspach i wysepkach nie stanowi jednak problemu w przemieszczaniu się między nimi. Dzięki bezpłatnym promom i licznym mostom można wszędzie łatwo dotrzeć. Bardzo popularnym środkiem lokomocji jest też rower, który można w wielu miejscach wynająć.

Przy nabrzeżu dostrzegamy znak z informacją o ścieżce zdrowia - "Hälsans Stig", z którego dowiadujemy się, że jej celem jest zachęcenie wszystkich grup wiekowych do aktywnego spędzania czasu i czerpania korzyści ze zdrowego trybu życia. Pierwsza taka ścieżka powstała w 1995 roku w Irlandii (nazywana jest tam "Slí na Sláinte" co dosłownie oznacza "Droga do zdrowia"), a jej pomysłodawcą była fundacja Irish Heart Foundation (http://www.irishheart.ie). Trasa w Karlskronie liczy 7 kilometrów. Plan oraz dodatkowe informacje można znaleźć na stronie halsansstig.se.
Podobne szlaki piesze znajdują się w kilku innych krajach Europy. Charakterystyczne żółto-niebieskie tabliczki informują o ilości kilometrów i aktualnym położeniu.
Spacerując ścieżką wzdłuż nabrzeża mijaliśmy osoby w różnym wieku, dla których niska temperatura czy mokra nawierzchnia nie stanowiła przeszkody w aktywnym spędzaniu czasu - uprawianiu joggingu i jazdy na rowerze.

Ścieżka zdrowia w Karlskronie biegnie wokół głównej wyspy Trossö zahaczając o kilka ciekawych miejsc. Jednym z nich jest dawny targ rybny, przy którym stoi pomnik autorstwa Erika Höglunda przedstawiający rybaczkę. Dawniej w miejscu tym cumowały statki rybaków, którzy na targu sprzedawali mieszkańcom miasta świeżo złowione przysmaki. Te czasy już minęły, ale o dawnym przeznaczeniu tego miejsca przypomina ostatnia rybaczka stojąca z koszem pełnym ryb.

Tuż obok pomnika znajduje się pięknie położony nad samą wodą hotel Scandic, z którego okien widać bezludną wysepkę Stakholmen. Można się na nią dostać niewielkim, drewnianym mostem. Na szczycie skalistej, porośniętej krzakami wyspy znajduje się cokół baterii przeciwlotniczej z czasów II wojny światowej oraz kilka ławek, z których podziwiać można panoramę miasta po drugiej stronie zatoki. W oddali udaje nam się dostrzec dzielnicę Brändaholm z jednorodzinnymi domkami w skandynawskim stylu - małymi, pomalowanymi na bordowo, o białych okiennicach.

Aby przyjrzeć się z bliska takim uroczym, szwedzkim dzielnicom wybieramy się na wyspę Saltö oraz połączoną z nią Dragsö. Przede wszystkim dla takich właśnie uroczych osiedli, uliczek i kolorowych domków chciałam odwiedzić Karlskronę.

Na Saltö - podobnie jak na wiele innych wysp składających się na miasto - prowadzi niewielki most. Zanim jednak na niego wejdziemy odbijamy w osiedle znajdujące się po lewej stronie zwane Björkholmen. Dawniej była to wioska zamieszkana przez stoczniowców i marynarzy. Miejsce wpisane zostało na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Wzdłuż kilku uliczek stoją zaskakująco małe, kolorowe, drewniane domki.
Ulice noszą nazwy typów statków lub nazwiska szwedzkich admirałów i dowódców floty. Björkholmen ominęły pożary i akcje wyburzania starej zabudowy, dlatego zachowała się tutaj część budynków z XVIII i XIX w. Parterowe domki są tak niewielkie, że aż trudno uwierzyć, że mieszkały w nich kiedyś całe rodziny. Na niektórych domach przy oknach wiszą lusterka, pozwalające zobaczyć, kto puka do drzwi zanim otworzymy. W wielu pozbawionych firanek oknach (nie tylko w tej dzielnicy) stoją modele żaglowców, zaś wieczorem zapalane są lampki. To pozostałość starej tradycji, która nakazywała mieszkańcom zapalanie w oknach świateł, aby pomóc żeglarzom bezpiecznie dotrzeć do portu.

Kolorowe domy Björkholmen muszą sprawiać jeszcze większe wrażenie latem, gdy w ogródkach kwitną kwiaty, a słońce uwydatnia barwy budynków. Jednak nawet w pochmurny, jesienny dzień dzielnica sprawia sielankowe wrażenie - panuje tutaj absolutny spokój, nie ma ogrodzeń, krat w oknach. Wydawać by się mogło, że wystarczy pociągnąć klamkę drewnianych drzwi, aby wejść do środka. O tym, że ktoś tam mieszka świadczą stojące przy jezdni samochody - z przewagą marek Volvo oraz Saab i oczywiście rowery. Mimo, że dzielnica ta uchodzi za najdroższą w mieście, to jednak wygląd osiedla świadczy raczej o tym, że Szwedzi nie obnoszą się ze swoim bogactwem i żyją w skromnych warunkach.

Z Björkholmen ruszamy dalej na Saltö. Przechodząc przez most mijamy Saltö torg i kierujemy się na wyspę Dragsö, na której znajduje się kemping, kąpielisko, minigolf oraz kolejne urocze osiedla. Domy są już sporo większe, niektóre z tarasami i dużymi oknami. Na końcu wyspy znajduje się dzielnica Brandaholm z jednakowymi, niewielkimi domkami pomalowanymi są na bordowo. Uroku dodają szwedzkie flagi powiewające przed wejściem.

Po powrocie na główną wyspę Trossö idziemy ścieżką zdrowia na północ, a następnie drogą Osterleden kierujemy się na punkt widokowy Bryggarberget (Wzgórze Browarników) nad starym, XVIII-wiecznym, dawnym browarem. Ze wzgórza roztacza się widok na archipelag Karlskrony. Na szczycie znajduje się popularna restauracja Uttiken, a nieopodal jest kilka ścieżek skrytych pośród drzew. Jesienna, pochmurna aura nie sprzyja fotografowaniu panoram i morza, ale sprawia, że okoliczna roślinność porastająca tutejsze skałki ma piękne barwy.

Po nacieszeniu oczu kolorami jesieni oraz dzielnic Karlskrony przyszła pora na zapoznanie się odrobiną historii i militarną przeszłością miasta. W tym celu udajemy się na kolejną wyspę Skuteholmen, gdzie znajduje się Muzeum Morskie - uznawane za największą atrakcję miasta. Budynek stoi nad wodą na 130-metrowym pomoście, więc tuż przy nim oglądać można zacumowane muzealne okręty i statki - trałowiec HMS „Bremön” z czasów II wojny światowej oraz ścigacz HMS „Västervik”.
Ekspozycję na świeżym powietrzu uzupełnia niewielki okręt podwodny HMS „Hajen” zbudowany w 1904 roku, będący pierwszą tego typu jednostką w składzie szwedzkiej marynarki.

Na wejściu otrzymujemy przewodnik audio w języku polskim. Za pomocą czujników znajdujących się przy wybranych eksponatach można włączyć w dowolnym czasie nagranie traktujące o tym, co akurat znajduje się przed naszymi oczami. Fajnie pomyślane.
Początki muzeum to zbiory modeli okrętów, budowanych na potrzeby stoczni w Karlskronie i gromadzonych na rozkaz króla od 1752 r. W tamtych czasach każdy okręt był projektowany indywidualnie, a projekty często pozostawały w zbiorach inżynierów i zaproponowane rozwiązania techniczne zabierali oni ze sobą do grobu. Zgromadzenie wszystkich modeli i towarzyszących im projektów i dokumentacji w jednym miejscu i udostępnienie innym inżynierom pomogło budować okręty szybciej i w sposób bardziej „seryjny” oraz przekazywać wiedzę przyszłym pokoleniom, co pomagało też lepiej doskonalić projektowane konstrukcje.
W muzeum znajdują się również atrakcje dla dzieci w postaci symulatora okrętu, gier i zabaw. Najbardziej oryginalnym miejscem jest podwodny tunel (na 6 metrach głębokości), z którego przez niewielkie okna można obserwować (chociaż widoczność jest znikoma) szczątki okrętu z XVIII w. Pośród planktonu unoszącego się na wodzie udaje nam się dostrzec jedynie obrośnięte fragmenty zatopionej jednostki.

Poza bogatą kolekcją modeli okrętów, broni, wyposażenia oraz maszyn, muzeum pokazuje też, jak wyglądała praca w ówczesnych warsztatach stoczniowych oraz życie na okrętach. Realizmu w poszczególnych salach dodają dźwięki nawiązujące do różnych sceny z życia marynarzy i pracowników stoczni. Efekt wzmacnia też oprawa całości, czego przykładem mogą być znajdujące się w jednym z pomieszczeń sztuczne kawałki ryb z pływającymi nad nimi małymi robakami. Dość wyrazista była też scena amputacji nogi, a zwłaszcza sączące się przy niej odgłosy cierpienia.
W muzeum można spędzić wiele godzin oglądając rozmaite eksponaty i ekspozycje poświęcone codziennemu życiu mieszkańców, pracy stoczniowców, rybaków, bitwom morskim itp. Abstrahując od tematyki, która nie dla wszystkich może być ciekawa, to jednak warto tutaj przyjść chociażby po to, aby zobaczyć nowocześnie i ciekawie zaprojektowany obiekt.

Cała wyspa Skuteholmen należała do marynarki wojennej do roku 1991. Nieopodal muzeum znajduje się Hangar Slupów i Barkasów z ok. 1785 r., który wykorzystywany był do przechowywania małych łodzi i szalup należących do floty. Idąc dalej docieramy do Bastionu Aurora oraz Nabrzeża Królewskiego. Bastion Aurora stanowi ostatni zachowany fragment murów, które dawniej dzieliły miasto, otaczając i broniąc dostępu do portu wojennego. Przy Bastionie Aurora znajduje się pomnik Eryka Dahlberga - królewskiego fortyfikatora, autora planu Karlskrony. Pozostała część nabrzeża nadal jest bazą marynarki wojennej, o czym świadczą widoczne w oddali pojedyncze jednostki.
Nabrzeże Królewskie (Kungsbron) było dawniej miejscem, z którego szwedzcy królowie rozpoczynali oficjalne wizyty w Karlskronie. Dziś na brzegu stoi drogowskaz wskazujący odległości w kilometrach do niektórych stolic i miast siostrzanych. Dowiadujemy się, w jakiej odległości jesteśmy od domu (Gdynia 260 km, Warszawa 560 km).

W ramach przerwy od zabytków i miasta wybieramy się na wyspę Aspö. Jest ona położona już znacznie dalej od Centrum, a dostać się na nią można promem wypływającym z portu znajdującego się nieopodal Muzeum Morskiego. Promy samochodowo-osobowe - Aspöfärjan - są bezpłatne i kursują przez cały rok (w zależności od pory dnia prom pływa co pół albo co godzinę). W trakcie trwającej około 25 minut podróży można poznać Karlskronę od strony morza, przepłynąć obok bazy marynarki wojennej oraz kolejnych, okolicznych wysepek.

Dopływając na Aspö możemy albo bez wysiadania na ląd od razu wrócić, albo zostać na co najmniej godzinę i zwiedzić wyspę. Urządziliśmy sobie krótki spacer, który potwierdził to, co wcześniej o tym miejscu przeczytaliśmy - najlepiej przemieszczać się tutaj na rowerze tak jak robi to większość mieszkańców.
Spacer możliwy jest tylko jezdnią, gdyż pobocza w zasadzie nie ma. W dodatku droga biegnąca dookoła Aspö jest na tyle wąska, że "mijanki", w których swobodnie są w stanie wyprzedzić się dwa pojazdy, są oznaczone specjalnymi znakami w postaci literki "M" na niebieskim tle. Wzdłuż drogi ciągną się bez końca jednorodzinne, drewniane zabudowania, z mniej lub bardziej zadbanymi ogródkami.

Wsiadając z powrotem na prom do Karlskrony dostrzegliśmy, że większość mieszkańców zostawia swoje rowery przy nabrzeżu. Po załatwieniu spraw w mieście, płyną z powrotem na wyspę, wsiadają na rower i wracają do domu. Codziennie taki kurs muszą wykonywać tutejsze dzieci, które do szkoły znajdującej się na Aspö mogą chodzić tylko do 6 klasy. Po dalszą edukację muszą pływać do Karlskrony albo innych miast. Jest tu jeden sklep, jeden kościół, jedna szkoła. Podobno wyspa ma ok. 300 stałych mieszkańców. Podczas naszego spaceru chyba większość z nich musiała mieć jakiś interes na Trossö, bo na Aspö niewiele się działo i było dosyć cicho, pusto i spokojnie.